Sinds 1900 kent Nederland ‘beheerde speeltuinen’. Prachtige plekken in dorpen, wijken en buurten waar kinderen dankzij de inzet van hardwerkende vrijwilligers lekker kunnen buitenspelen. Mensen als Uilke ‘Vader’ Klaren, de oprichter van de eerste speeltuinen in Nederland, en Pieter Grijpstra, een maatschappelijk betrokken politieagent en oprichter van Linnaeushof, zijn in dit kader rolmodellen. Zij lieten zien dat een betere wereld bij jezelf begint. Kansen zien en kansen pakken. Niet lullen, maar poetsen zouden ze in Rotterdam zeggen. Maar wie zijn de Klaren en Grijpstra’s van de 21^e eeuw? Wie neemt het initiatief om meer kinderen aan het spelen te krijgen in een moderne, avontuurlijke speeltuin?

Mini-Linnaeushofjes

Nederland kent zo’n 800 beheerde speeltuinen. Je zou ze ook mini-Linnaeushofjes kunnen noemen, maar dan in de vorm van verenigingen of stichtingen en niet als BV. Tienduizenden vrijwilligers zijn actief in deze speeltuinen. Ze zijn bestuurslid, organiseren leuke activiteiten voor kinderen of vinden het gewoon fijn om de speeltuin en alle speeltoestellen te onderhouden en te beheren. Steeds vaker komen speeltuinen in de problemen, omdat er niemand te vinden is die actief wil worden als bestuurslid. ‘Ik heb geen tijd, want ik heb het al zo druk’, is dan vaak de reden. Ook zeggen sommigen eerlijk er geen zin in te hebben, maar er zijn ook mensen die denken dat ze het niet kunnen. ‘Daar ben ik niet geschikt voor.’ Maar als er uiteindelijk niemand een speeltuin wil besturen, kan er ook niemand zorgen dat de speeltuin in de komende jaren open blijft voor kinderen, ouders en grootouders.

Als niemand het doet, gebeurt er niks. Zo simpel is het.

Vrijwilligerswerk én buitenspelen is gezond en leuk

En bovendien: actief zijn als vrijwilliger is ook nog eens leuk én gezond. Het doen van vrijwilligerswerk geeft mensen een goed gevoel: ‘ik doe iets nuttigs met mijn leven!’. Daarnaast hebben vrijwilligers vaker een groot, hecht sociaal netwerk: het levert dus meer vrienden op. En vrijwilligers zijn ook nog eens fysiek meer in beweging; goed voor je lijf dus om actief te worden in een speeltuin! Maar het allerbelangrijkste van het zijn van vrijwilliger in een speeltuin is toch wel de lach op het gezicht van kinderen. Spelende kinderen zijn blijer, gelukkiger en gezonder. Dat is de ultieme motivator voor vrijwilligers om zich in te zetten voor speeltuinen. Ze hebben minder overgewicht, hebben meer ‘gelukservaringen’ en zitten door het buitenspelen minder achter allerlei schermen die slecht kunnen zijn voor hun ogen en hersenontwikkeling. Kinderen die in speeltuinen buitenspelen versterken bovendien hun immuunsysteem en hebben meer ervaring met vallen, waardoor de kans op ongelukken in hun leven een stuk kleiner wordt. En dat niet alleen. Kinderen die vaak spelen en bewegen in een speeltuin presteren ook nog eens beter op school. Ze kunnen zich namelijk beter concentreren en veroorzaken minder overlast binnen en buiten de klas. Verder kunnen kinderen spelenderwijs hun eigen talenten ontdekken en ontwikkelen.

Kinderen hebben meer fantasie én meer zelfvertrouwen door het buitenspelen in de speeltuin.

Speeltuinen zijn belangrijk voor ons land

Speeltuinen en buitenspelen zijn dus van ongelooflijk groot belang voor kinderen en daarmee voor de toekomst van ons land. Recent onderzoek bevestigde dat en concludeerde zelfs dat speeltuinen de Nederlandse samenleving jaarlijks 52 miljoen euro opleveren. Helaas zijn we als samenleving geneigd om speeltuinen voor lief te nemen. Alsof speeltuinen een vanzelfsprekend onderdeel zijn van elke stad of dorp, maar dat is een misrekening. Speeltuinen kunnen wel degelijk failliet gaan of worden gesloten, omdat er geen vrijwilligers zijn die zich voor de speeltuin en de kinderen willen inzetten. Dat moeten we als samenleving zien te voorkomen. Denk aan een goede overheidsfinanciering voor speeltuinen, maar dat niet alleen. Speeltuinen zijn immers te belangrijk om alleen aan de, vaak wispelturige, politiek over te laten. Heel veel bedrijven laten zich door het sponsoren van speeltuinen of van speeltoestellen van hun beste kant zien. Deze bedrijven weten dat de (klein)kinderen van hun medewerkers enorm veel baat hebben bij het bezoeken van een speeltuin. En wat is goed is voor hun kinderen is ook goed voor hun ouders. Ouders willen niets liever dan dat hun kinderen gezond en gelukkig opgroeien. Als hun werkgever daarbij wil helpen, levert dat een enorme positieve betrokkenheid van werknemers op en dat vinden werknemers tegenwoordig belangrijk. Bovendien willen toekomstige werknemers dan ook eerder bij zo’n maatschappelijk betrokken werkgever werken. Daarom roep ik bedrijven c.q. werkgevers op zich in te zetten voor behoud van speeltuinen die voor hun werknemers belangrijk zijn.

Uit liefde voor kinderen

Geld vanuit de politiek en het bedrijfsleven voor speeltuinen: enorm belangrijk om toekomstige generaties kinderen te laten genieten van avontuurlijke speeltuinen waar ze spelenderwijs het leven ontdekken. Maar het allerbelangrijkste blijft toch wel de inzet van vrijwilligers die zich week in week uit inzetten voor de speeltuin. Ik zou het zo enorm gaaf vinden als steeds meer jonge mensen vrijwilliger worden in een speeltuin. Zelf was ik 19 jaar toen ik vrijwilligerswerk mocht doen bij De Kinderwinkel in Den Haag voor en met kinderen. Weliswaar geen speeltuin, maar wel een plek waarbij ik elke vrijdagavond de kinderen begeleidde met sport- en spelactiviteiten. En het hoogtepunt was het jaarlijkse zomerkamp, waarbij we een week gingen buitenspelen op een groene plek – ver weg van de stad. Ik heb van die jaren als vrijwilliger als jongvolwassene enorm veel geleerd. Hoe wezenlijk waarden en normen bijvoorbeeld zijn. Hoe armoede kinderen enorm kan raken. Hoe belangrijk het is dat kinderen veilig kunnen opgroeien, zonder huiselijk geweld of bijvoorbeeld overmatig drugs- of alcoholgebruik door hun ouders. Dat kinderen altijd en overal zichzelf moeten kunnen zijn. Dat sommige volwassenen helaas niet altijd het beste met kinderen voor hebben en dat het dan belangrijk is om zo’n kind te beschermen. Terugdenkend aan mijn tijd als vrijwilliger daar, realiseer ik me dat het onbewust heeft bijgedragen aan mijn droom om ooit directeur te morgen worden Jantje Beton. Een droom om ieder kind letterlijk en figuurlijk de ruimte te geven om te kunnen spelen en al spelend de soms hele grote zorgen te kunnen vergeten. Ieder kind heeft recht op een leuke, positieve jeugd waar ze later als volwassenen met veel plezier en dankbaarheid op terug kunnen kijken.

Ben jij of ken jij iemand met een groot hart voor kinderen? Word dan actief als vrijwilliger van een speeltuin of vraag hem/haar actief te worden! Een prachtige manier om bij te dragen aan een betere wereld met bovendien snelle, tastbare en concrete resultaten in de persoon van een dolgelukkig kind dat van ‘jouw’ glijbaan afglijdt. Speel je dan ook zelf mee?

Dave Ensberg-Kleijkers

Directeur-bestuurder Nationaal Jeugdfonds Jantje Beton en bestuurder van NUSO, landelijke branchevereniging voor speeltuinorganisaties