Vanaf dat een kind een potlood kan vasthouden in zijn knuistje kan hij tekenen. Vanaf dit moment kan het kind zich uiten door middel van de beeldentaal. Er is één taal op de wereld die we allemaal spreken en dat is de BEELDENTAAL. Een taal die zoveel zegt MET beelden maar ZONDER woorden.  

Krassen op papier, de tafel, de vloer of op de muur is voor een jong kind een manier om zich te uiten. Kinderen kunnen nog niet uitleggen wat ze voelen of hoe ze dingen ervaren omdat ze nog niet kunnen praten, de woorden er nog niet voor hebben, niet durven of het misschien wel niet mogen. Wij willen niets liever dan begrijpen wat een kind bedoelt of wat hen juist dwars.

Een tekening kan inzicht geven en is een tool die jou helpt om je kind beter te begrijpen.

Wat gaat er allemaal in zijn koppie om en hoe voelt hij zich? Als je weet waar je naar kan kijken en wat de betekenis van bepaalde elementen zou kunnen zijn kan je dat heel veel waardevolle informatie opleveren. Een tekening zegt meer dan 1000 woorden!

‘Drawings are talking’, ze vertellen zelfs hele verhalen!

Heb je zelf kinderen of werk je met kinderen en probeer je weleens te achterhalen wat ze getekend hebben of wat ze met het getekende bedoelen? Een tekening vol stippen, een huis zonder deur maar wel met een dak of een lange uitgestrekte boom met weinig takken: het kan heel veel zeggen over hoe een kind zich voelt en over bepaalde dingen denkt.

De betekenis van vormen
Iedere ontwikkelingsfase heeft een specifieke vorm en iedere vorm heeft een betekenis.
In de verschillende ontwikkelingsfasen die het kind doorloopt tekenen kinderen vaak dezelfde dingen: eivormen, cirkels, slangetjes, kruizen en stippen bijvoorbeeld.

Wist je dat de eerste krassen op papier een ‘grenzeloze tekening’ wordt genoemd en dat je het woord ‘grenzeloos’ letterlijk mag nemen?

Het kind gaat letterlijk grenzeloos te werk; drukke heen en weer bewegingen, in grote en kleine halen gaat het potlood of de stift over het papier maar ook dikwijls van het papier af de tafel op. Valt het papier op de grond dan gaat het kind rustig verder op het tafelblad of verplaats zichzelf naar de grond en gaat daar verder. Het vel papier draait alle kanten op, maar dat maakt niks uit. Het gaat hier om de verrassing die op het papier verschijnt. De eerste ervaring van het kind om zich op papier te kunnen uit.

Een ei-vorm staat symbool voor geborgenheid en bescherming; het veilig (kunnen/willen) voelen of zijn bij een ander. In het begin zijn de eivormen vaak nog een beetje wiebelig maar worden ze wel al uit één beweging op het papier gezet. Vaak tekenen kinderen ook nog wat ‘kriebeltjes’ in het ei. Na een eivorm volgt vaak een cirkel, het lijkt op de eivorm maar is toch echt anders. De cirkel staat symbool voor geborgenheid of bescherming bij jezelf. Een slangvorm kan betekenen dat het kind op zijn doel afgaat, deze zie je veel in de ‘zelf-doen fase’. Een kruis kan staan voor opstandigheid of dat een kind zich bewust wordt van eigen keuzes kunnen maken; op een kruispunt staan. Met het zetten van stippen in een tekening maken kinderen een statement; hier ben IK, IK, IK, IK! Stippen zie je vaak verschijnen als kinderen in de fase komen waar ze regelmatig “Ikke, Ikke, Ikke” zeggen. Het zetten van stippen kan met een enorme intensiteit gedaan worden zodat de punten van de potloden zelfs breken of de punten van stiften indeuken. Elk kind is uniek en bewandelt zijn eigen pad in zijn eigen tempo en op eigen wijze.

Boom- en huistekeningen
Boomtekeningen kunnen je meer vertellen over de groei en ontwikkeling van het kind. Wist je dat bijvoorbeeld de dikte van de stam van een boom je meer kan vertellen over hoe stevig of juist niet een kind in zijn schoenen staat? Huistekeningen kunnen je meer vertellen over de innerlijke belevingswereld en de gezinssituatie. Een huistekening kan laten zien hoe een kind in zijn vel zit en zichzelf ervaart. Hoe een huis getekend is, met of zonder deur, grote ramen of kleine ramen, een dak met stevige lijnen of juist heel dun en wiebelig getekend kan je een hoop informatie geven en zo kan jij het kind weer beter begrijpen. Veel getekende elementen hebben een bepaalde betekenis zoals een regenboog, hartjes, de zon maar ook de kleurkeuze en het gekozen materiaal vertellen je hoe een kind zich voelt.

Dit-ben-ik tekeningen
Een aantal keer per jaar maken kinderen op school een ‘dit-ben-ik’ tekening. Deze tekeningen worden vaak in de ‘jaarmap’ van het kind bewaard. Op steeds meer scholen zie je dit terugkomen. Hoe waardevol is het als leerkracht om de ontwikkeling van het kind gedurende het schooljaar af te kunnen lezen in deze tekening. Wist je dat je bij het kijken naar zo’n zelfportret de tekenaar beter kan leren kennen? Voelt het zich prettig in de klas, is het opzoek naar verbinding en wil het aardig gevonden worden, is verlegen of neemt het kind juist heel veel ruimte in en is het kind heel erg druk in zijn hoofd.

Aanleiding tot doorvragen
Ik bekijk altijd meerdere tekeningen van één kind. Als iets vaker terugkomt in verschillende tekeningen zou het kind onbewust of bewust een signaal af kunnen geven. Achtergrondinformatie over het kind is daarom ook van essentieel belang om een goede analyse te kunnen maken. Een tekening kan aanleiding zijn om het gesprek aan te gaan met het kind, ouders, leerkracht of pedagogisch medewerker. Met mijn jarenlange ervaring als jongerencoach bespreek ik de tekeningen en kijken we hoe we het kind kunnen ondersteunen.

Geschreven door:

Liel heeft haar eigen bedrijf genaamd ‘Talking Drawings’ en geeft workshops (nu allemaal online) over de boeiende wereld van kindertekeningen aan leerkrachten, pedagogisch medewerkers, gastouders, ouders maar bijvoorbeeld ook aan studenten pedagogiek. Ze analyseert ook tekeningen van kinderen in de leeftijd 0 tot pubers waarbij coaching plaats kan vinden. Liel is jongerencoach en heeft een NLP-achtergrond en met het analyseren van kindertekening komt alles samen.

Website: www.talkingdrawings.nl | Instagram: @talking_drawings